Tuồng – Wikipedia tiếng Việt

Tuồng, luông tuồng, hát bộ, hát bội là những cách gọi một loại hình nhạc kịch thịnh hành tại Việt Nam. Khác với các loại hình sân khấu khác như chèo, cải lương.Tuồng mang theo âm hưởng hùng tráng với những tấm gương nhân vật tận trung báo quốc, xả thân vì đại nghĩa, những bài học về lẽ ứng xử của con người giữa cái chung và cái riêng, giữa gia đình và Tổ quốc, chất bi hùng là một đặc trưng thẩm mỹ của nghệ thuật Tuồng. Có thể nói Tuồng là sân khấu của những người anh hùng…Loại hình này khác biệt với cải lương xã hội, cải lương Hồ Quảng (cải lương tuồng cổ), thoại kịch, opera là những hình thức diễn xướng sân khấu mới ra đời trễ và được chuộng hơn.

Diễn viên trong tuồng cung đình ở Huế, hình vẽ năm 1874 Một lớp Tuồng xưa Phụng Nghi Đình 1960 diễn ở Sài Gòn

Diễn viên Tả Giang trong vai Lữ Bố, vở1960 diễn ở Sài Gòn

Bạn đang đọc: Tuồng – Wikipedia tiếng Việt

Theo nhiều học giả, tuồng xuất phát từ ca vũ dân tộc bản địa Nước Ta, tuy nhiên trong quy trình tăng trưởng, tuồng đã tiếp đón nhiều trình thức trình diễn và hóa trang của Hí Kịch .Lối hát tuồng gia nhập vào Nước Ta vào thời gian nào chưa được minh xác .Sử sách ghi rằng vào thời Tiền Lê năm 1005, một kép hát người Hoa tên là Liêu Thủ Tâm đến Hoa Lư và trình diễn lối hát xướng phổ cập bên nhà Tống và được vua Lê Long Đĩnh thâu dụng, bổ là phường trưởng để dạy cung nữ ca hát trong cung. [ 1 ]

Sang thời nhà Trần, Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn bắt được một tên quân nhà Nguyên tên là Lý Nguyên Cát vốn là kép hát. Vương tha tội chết cho Cát và sai dạy lối hát đó cho binh sĩ. Cát cho diễn vở Vương mẫu hiến đào để vua ngự lãm cùng các triều thần xem. Ai cũng cho là hay.[1] Các loại vai diễn cũng theo sự kiện này lần đầu được ghi nhận, như đán nương (đào), quan nhân (kép), châu tử (tướng), sửu nô (hề),..

Tuy nhiên người tiên phong đặt nền móng cho nghệ thuật và thẩm mỹ tuồng Nước Ta là Đào Duy Từ ( 1572 – 1634 ). Năm 1627, Đào Duy Từ là người tiên phong đã mang về cho chúa Sãi Nguyễn Phúc Nguyên nghệ thuật và thẩm mỹ tuồng .Ở Miền Trung Nước Ta trở ra gọi tuồng do chữ ” Liên Trường ” là lê dài liên tục thành một vở tuồng tích có khởi đầu truyện, có hồi kết cuộc, phân biệt với những ca diễn từng bài ngắn, từng trích đoạn. Từ ” liên trường ” do ngôn từ địa phương mà thành ” luông tuồng “, còn trở vào trong, được gọi là Hát Bội hay Hát Bộ .Vào thời Nguyễn, tuồng đạt tới đỉnh điểm khi được những vị vua thương mến, cho soạn vở, dành nhiều tặng thêm và mở trường huấn luyện và đào tạo nghệ sĩ. Hàng loạt tác giả soạn tuồng như Đào Tấn, … đã tạo nên nhiều tác phẩm lớn. Trong dân gian, tuồng cũng có sức tác động ảnh hưởng lớn, đặc biệt quan trọng ở Tỉnh Bình Định. Ca dao có câu

“Bỏ cửa bỏ nhà vì ma hát Bội”

Sang thế kỷ XX với sự ra đời của cải lương và kịch nói thu hút nhiều khán giả, nghệ thuật tuồng suy yếu nhiều tuy có cố gắng phục hưng với loại tuồng xuân nữ, tức là tuồng diễn theo đề tài xã hội tân thời và hát theo điệu “xuân nữ”. Loại tuồng này pha phong cách cải lương, đánh võ Tàu… Dù vậy giới hâm mộ tuồng càng ngày càng ít.[2]

Tập tin:Tuồng.jpeg Trích Đoạn Ôn Đình chém Tá trong vở tuồng cổ xưa Sơn HậuỞ TP.HN vào đầu thế kỷ XX có một rạp hát riêng diễn tuồng hát bội, gọi là rạp Quảng Lạc. Lối diễn thì giống như lối tuồng miền Trung cả. [ 3 ]Tới những năm khi nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa xây dựng, bắt đầu tuồng bị coi là tàn dư phong kiến, nhưng sau đó đã được nhìn nhận tráng lệ và được chính quản trị Hồ Chí Minh xem và khen ngợi, Tuồng trở thành mô hình sân khấu được công nhận là rực rỡ và được tăng trưởng, với sự tập hợp những nghệ nhân Bắc, Trung, Nam, xây dựng những đoàn hát và mở lớp truyền thụ, Open hàng loạt nhà nghiên cứu và điều tra, những nghệ sĩ liên tục thừa kế và phát minh sáng tạo vốn quý của nghệ thuật và thẩm mỹ Nước Ta, là một trong những mô hình sân khấu đa phần của Nước Ta suốt thế kỷ XX, được công chúng yêu dấu .Tuy nhiên, cũng như nhiều mô hình thẩm mỹ và nghệ thuật truyền thống khác của Nước Ta, bước vào thời kì hội nhập, từ những năm cuối thế kỉ XX, tuồng đang mất dần vị thế và người theo dõi, thiếu vắng nhân lực và có rủi ro tiềm ẩn mai một .
Lối diễn xuất của tuồng nặng tính ước lệ và trình thức, tức là loại sân khấu ước lệ, cách màn biểu diễn khuếch đại hơn thực sự ngoài đời để người theo dõi dễ cảm nhận. Các động tác càng nhỏ càng nhanh, khi lên sân khấu càng cần tăng cường điệu thì người theo dõi mới kịp nhận thấy. Kiểu cách đi đứng còn dùng để biểu lộ cái ” tâm ” của nhân vật thiện, ác. Nhất là vào thời trước khi kỹ thuật âm thanh và ánh sáng chưa cung ứng được cho thẩm mỹ và nghệ thuật trình diễn, hình ảnh diễn xuất chưa thể kéo lại nhìn gần, không hề ” trung cảnh “, ” cận cảnh “, làm tăng cường mức độ những động tác giúp người theo dõi xem được toàn cảnh, dù ngồi xa hay gần chiếu diễn ( sân khấu ) đều nhìn thấy .Tuồng rực rỡ và có tính bác học cao nhất phải kể tới tuồng Tỉnh Bình Định và tuồng Huế, với lối diễn xuất, hát múa đạt tới đỉnh điểm, giàu giá trị và phức tạp .Mỗi loại nhân vật của tuồng lại có một lối diễn khác nhau, chính diện thường ngay thật, cương trực, đi đứng đàng hoàng, còn phản diện thì gian xảo, láo liên, uốn éo. Nhất nhất đều phân thành từng bộ riêng, không hề diễn bộ ” trung ” cho vai ” nịnh “. Thậm chí lên ngựa xuống ngựa còn phân biệt Bộ của trung tướng khác bộ dạng nịnh thần. Mọi động tác đã thành thông lệ hay ước lệ .

Lối múa, đi và đứng có những động tác cách điệu, trong nghề gọi là bê, xiên, lỉa và lăn[4], khai, ký, cầu, bẻ lông trĩ, bẻ cờ,…

Đào Tam Xuân bẻ lông trĩ
Ngôn ngữ ca ngâm thì dùng giọng thật to, thật cao và rõ. Điệu hát quan trọng nhất trong hát bội là ” nói lối “, tức là nói một lúc rồi hát, thường để mở màn cho những khúc hát khác. ” Nói lối ” có hai giọng chính là ” Xuân ” và ” Ai “. ” Xuân ” là giọng hát vui mừng, còn ” Ai ” là bi thương, ảo não. Nói lối giọng Ai còn được gọi là ” lối rịn “. Ngoài ra còn có những ” lối hằng “, ” lối hường “, ” lối giậm ” .Các điệu

Khách: khách thường, Phú lục, xướng, Ngâm, Tẩu Mã,

Nam: Nam ai, Nam xuân,

Nói lối, Hường, Tán ,Tuồng có nhu yếu đặc biệt quan trọng là phải hát ” thổ tận can tràng “, yên cầu người hát rất là nỗ lực. Về tuồng Bắc, lối hát nhẹ hơn tuồng Nam Bộ. Tuồng Nam Bộ hát to và vang, cao nên thường gọi là tuồng ” thét “Ngoài những điệu đặc trưng của mình, tuồng còn có cả dân ca Trung bộ .
Tuồng là mô hình sân khấu ước lệ, vậy nên cách hóa trang của tuồng cũng đặc biệt quan trọng, nhằm mục đích để biểu lộ rõ những tuyến nhân vật, tương tự như mục tiêu hóa trang của Hí kịch, côn khúc của Trung Quốc, Kabuki của Nhật hay Dù kê của CampuchiaCác tuyến nhân vật của tuồng hầu hết là : kép, tướng, đào, đào võ, lão, … với mỗi loại nhân vật lại có cách hóa trang riêngNhìn thoáng qua, hóa trang của tuồng khá giống kinh kịch Trung Quốc, xong trong thực tiễn, những đường nét rất khác nhau .Màu sắc dùng để hóa trang trên mặt thông dụng là trắng, đỏ, xanh và màu đen. Mặt trắng ( diện mạo đẹp tươi, tính cách trầm tĩnh ), mặt đỏ ( người trí dũng, chững chạc ), mặt rằn ( diện mạo xấu xí, tính cách nóng nảy ), mặt tròng xéo đen ( tướng phản, hai bên thái dương có vết đỏ là người nóng nảy, nếu tròng xéo đen nền đỏ thắm hay xanh là người vũ dũng ), mặt mốc ( xu nịnh ), mặt lưỡi cày ( người đoản hậu, nhát gan ) …
Tạ Ôn Đình ( Sơn Hậu )

Cố NSND Nguyễn Lai đã nghiên cứu, đúc kết từ một số hình ảnh mẫu hóa trang thành các loại mặt: Mặt trắng (diện mạo đẹp đẽ, tính cách trầm tĩnh), mặt đỏ (người trí dũng, chững chạc), mặt rằn (diện mạo xấu xí, tính cách nóng nảy), mặt tròng xéo đen (tướng phản, hai bên thái dương có vết đỏ là người nóng nảy, nếu tròng xéo đen nền đỏ thắm hay xanh là người vũ dũng), mặt mốc (nịnh), mặt lưỡi cày (người đoản hậu, nhát gan).[5]

Ca dao có câu

“Người trung mặt đỏ, đôi tròng bạc/Đứa nịnh râu đen, mấy sợi còi”

Mặt nạ Tuồng
Phục trang của những nhân vật Tuồng dựa theo kiểu phục trang của vua quan trong triều nếu là những vai vua quan hoặc theo kiểu phục trang của dân dã nếu là người thông thường .Trang phục Tuồng có vài nét tựa như Hí kịch Trung Quốc, như mão lông trĩ, cờ lệnh sau sống lưng, vạt che trước, tuy nhiên phục trang Tuồng vẫn thân thiện với phục trang dân tộc bản địa Nước Ta và thường đơn thuần, thuận tiện cho nghệ sĩ màn biểu diễn hoàn toàn có thể lăn lộn, múa .Áo giáp, áo thụng, áo đào văn, mão rồng, mão phụng, hia, đai sống lưngĐạo cụ Tuồng thường có kiếm, đao, thương, búa, quạt, cờ, kim giản, roi ngựa, phất trần, đuốc, bầu rượu … Một số y phục dùng trong hát tuồng

Dàn nhạc dùng trong hát bội gồm có những nhạc cụ như: trống chiến, đồng la, kèn, đàn cò và có khi ống sáo. Dàn nhạc được đặt bên tay phải sân khấu (từ trong nhìn ra). Tay phải ứng với cửa “sinh” trong khi bên trái là cửa “tử”.[6]

Xem thêm: Lời Bài Hát Thuyền Anh Ra Khơi, Lời Bài Hát Tình Ta Biển Bạc Đồng Xanh

Nếu là đám hát do tư nhân mướn để mua vui, khao vọng thì lại có một cỗ trống nhỏ gọi là trống lèo dành riêng cho các thân hào uy tín đến xem hát mà đánh chấm những câu hát hay. Người đánh trống lèo cũng phải đem theo tiền riêng để thưởng diễn viên.[3]

Tuồng mang theo âm hưởng hùng tráng với những tấm gương tận trung báo quốc, xả thân vì đại nghĩa, những bài học về lẽ ứng xử của con người giữa cái chung và cái riêng, giữa gia đình và Tổ quốc, chất bi hùng là một đặc trưng thẩm mỹ của Tuồng. Lực lượng chính nghĩa, trong những tình huống gian khổ, hiểm nguy, đã chiến đấu vô cùng dũng cảm với một tín niệm sắt đá, thủy chung, với một khát vọng rất lớn. Họ chiến đấu cho một lý tưởng tuyệt đối (phục nghiệp cho dòng vua cũ) và bằng một lòng trung thành vô hạn độ. Cuộc chiến đấu của họ đã diễn ra đầy khí thế hào hùng, gây xúc cảm thẩm mỹ mạnh mẽ. Có thể nói, Tuồng là sân khấu của những người anh hùng. Trong những hoàn cảnh đầy mâu thuẫn và xung đột bạo liệt bi ai các nhân vật chính diện của Tuồng đã vươn lên thoát khỏi sự chế ngự của hoàn cảnh, hành động một cách dũng cảm, anh hùng, trở thành một tấm gương, một bài học cho người đời ngưỡng mộ noi theo.

Tuỳ theo từng giai đoạn lịch sử mà Tuồng có nhiều loại chủ đề khác nhau, nhưng chủ đề tồn tại khá lâu và chiếm được cảm tình của người xem là “phò vua diệt nguỵ”.

Đó là vào thế kỷ XVII, XVIII ở Đàng Trong, giai đoạn này xuất hiện một loại kịch bản (khuyết danh) mẫu mực, thể tài thống nhất, tập trung vào chủ đề “phò vua diệt nguỵ”. Kịch bản cấu trúc rất chặt chẽ. Theo những nguyên tắc biên kịch rất vững chắc. Những vở thuộc loại này như: Sơn Hậu, Dương Chấn Tử, Giác oan, An Trào kiếm, Tam nữ đồ vương, Hồ Thạch phủ…

Loại ngữ cảnh này có những đặc thù thống nhất như :

Về nội dung: Nói chung là đi vào đề tài cung đình, nhưng không phải chỉ phản ánh những sự kiện trong cung đình mà là bao gồm cả những chuyện xảy ra trong quan hệ, – chủ yếu là quan hệ chính trị, – giữa các phe phái phong kiến nói chung. Chuyện kịch mở đầu thường bằng cảnh triều đình đang nằm trong một trạng thái bình yên tương đối, tuy vua đã già yếu và mầm mống phản loạn đã có, tức là đã có phe phản thần do tên thái sư dẫn đầu. Đứng về kịch mà nói, thì như thế mâu thuẫn kịch đã có từ đầu.

Sau đó vua băng hà, hoàng tử còn bé hoặc chưa được sinh. Tên gian thần kia bèn tiếm ngôi vua. Cũng có trường hợp, bọn gian thần tiếm ngôi vua trong lúc vua còn sống nhưng yếu thế. Nhưu thế là xung đột mở màn và tăng trưởng. Tình thế ngày càng gay go, ác liệt. Bọn gian thần tiếm ngôi vua xong, thực thi mọi giải pháp hoặc thô bạo để trừ diệt dòng vua cũ hoặc trấn áp những phe phái trái chiều. Các trung thần trải qua rất nhiều nguy hiểm gian nan, tìm mọi cách để cứu hoàng tử khỏi nanh vuốt của quân địch, rồi đưa ra một nơi biên trấn, hiểm địa, chiêu binh mãi mã, sau đó dùng ngọn cờ danh nghĩa của hoàng tử về đánh hạ bọn tiếm ngôi để phục nghiệp cho dòng vua cũ. Trước khi đi đến thắng lợi sau cuối, phe trung thần đã trải qua rất nhiều quyết tử khó khăn, kể cả thương vong, bộc lộ một khí tiết trung trinh, kiên cường vô hạn .Xã hội được phản ánh trong loại tuồng này là một xã hội phong kiến đã suy tàn, giai cấp phong kiến quan liêu đã chia bè xẻ cánh, tranh giành cấu xé lẫn nhau kinh khủng. Không những thế, ngay trong bản thân nhiều mái ấm gia đình đại phong kiến cũng xảy ra những sự sự không tương đồng chính kiến trầm trọng đi đến phân biệt cha con, giữa vợ chống, giữa anh chị em ruột, … Tuy thế những mối chia rẽ nói trên tựu trung chỉ có hai phe, một phe trung với dòng vua cũ, được xem là chính thống, và một phe phản thần chống, tiếm ngôi dòng vua cũ .Mâu thuẫn xã hội biểu lộ trong loại Tuồng này là xích míc phong kiến trong nước, không có ngoại xâm. Ngoại xâm nếu có cũng chỉ là chi tiết phụ và thường thì, chỉ là cái cớ để đưa diễn biến kịch phát triển mà thôi .
Hai diễn viên hát bội vào đầu thế kỷ XX

Về cấu trúc kịch bản: Kịch bản loại tuồng này đều xây dựng theo dòng kịch tự sự phương Đông. Câu chuyện được trình bày có đầu có đuôi và theo trật tự thời gian phát triển của nó. Về mặt này nó giống như những câu chuyện cổ tích dân gian. Kịch bản được viết dưới dạng là kể một câu chuyện đã xảy ra (chứ không phải dưới dạng câu chuyện đương xảy ra). Như vậy, về mặt này nó tương ứng với loại tiểu thuyết chương hồi thời cổ.

Tuy vậy, loại ngữ cảnh này tiềm ẩn tính xung đột rất cao. Từ xung đột giữa phe phái trái chiều đi đến xung đột giữa những tính cách ; xung đột nội tại của tính cách nhiều trường hợp rất là nóng bức .

Mỗi kịch bản thường được chia ra làm ba hồi. Hồi I nói chung là giao đãi hoàn cảnh và nhân vật chủ yếu, nêu ra mâu thuẫn cơ bản của kịch. Hồi thứ II, xung đột nổ ra quyết liệt, phe đối lập đánh đổ phe chính diện và tạm thời chiếm ưu thế; tình huống kịch ở hồi này rất phức tạp và rắc rối. Hồi III xung đột lên cao trào, đấu tranh giữa hai phe đi đến quyết liệt cao độ rồi giải quyết cuối cùng bằng sự thắng lợi của phe chính nghĩa.

Cũng có vở gồm bốn hồi. Trường hợp ấy thì hồi thứ III phát triển xung đột, gây nhiều tình huống khó khăn, hồi IV xung đột lên cao và kết thúc.

Trong hai hồi II và III diễn biến kịch phát triển rộng và nhiều mẫu mã. Xung đột kịch bùng nổ, phát sinh nhiều tuyến kịch mới, ví như sau khi có dịch chuyển chính trị xảy ra trong triều đình thì tiếp theo là sự khủng bố đàn áp của phe phản động, là những mưu đồ, đối sách bí hiểm hoặc công khai minh bạch của phe chính diện, là những nghĩ ngợi, dò xét lẫn nhau trong một số ít người trong phe chính diện, trước khi đi đến chỗ thực sự hiểu nhau để cộng tác và hành vi, là những cuộc đấu tranh tư tưởng của những nhân vật đa phần giữa trung và hiếu, nghĩa vụ và trách nhiệm và tình riêng … Đây là tiến trình tăng trưởng tính cách rõ nhất .Cấu trúc ngữ cảnh đã khá vững vàng, ngặt nghèo, có những quy luật của nó. Tuy nhiên những quy luật ấy không làm cho những ngữ cảnh Tuồng loại này biến trọn vẹn thành công thức. Câu nhận xét về nội dung ngữ cảnh Tuồng loại này : “ vua băng, nịnh tiếm, bà thứ lên chùa … chém nịnh định đô, tôn vương tức vị ”, chỉ là xuất phát từ cái nhìn sơ lược vẻ bên ngoài. Thực ra, những tác giả tuồng loại này có khá nhiều phát minh sáng tạo trong cái khuôn khổ chung ấy. Ví dụ cũng như tiếm ngôi nhưng khá nhiều hình thức khác nhau, có tên nịnh thần khi vua chết thì nhảy lên ngai ngồi luôn và công bố mình là người kế vị, có tên giả di chiếu của vua cũ giao ngôi cho mình, có tên sắp xếp lực lượng quân sự chiến lược áp đảo rồi ra lệnh cho triều đình công cử người nhiếp chính ( vì hoàng tử còn bé ) để đạt mục tiêu mình được cử, lại có đứa thấy phe vua đã yếu, mình lại đủ thế lực nên trắng trợn lên ngồi gần vua, mượn quạt vua để cầm thử, mượn áo vua mặc thử, mượn mão vua để đội thử, rồi mượn ngai vua để ngồi thử và ngồi luôn …Những vở tuồng bị ràng buộc bởi những thuyết “ trung quân ”, “ chính danh ” này sống sót khá lâu, được nhân dân yêu dấu. Những kim chỉ nan nho giáo ở đây đã được trải qua tính dân gian, nên nội dung cũng có những đổi khác tích cực. Nổi lên trong loại tuồng này là những nhân vật đầy nghĩa khí, thuỷ chung, chịu đựng và vượt qua mọi gian nan nguy hiểm, hi sinh tổng thể, suốt đời chiến đấu cho một lý tưởng lớn. Đạo đức được ca tụng ở đây là ý thức chiến đấu không khoan nhượng với quân địch, là ý thức bền chắc theo đuổi niềm tin chính nghĩa, ý thức vị tha cao quý – Nội dung đạo đức ấy tất yếu sẽ có sức sống lâu dài hơn trong nhân dân vì nó tiềm ẩn tính nhân dân .

Tuồng tích trong vở diễn của hát bộ thường là các cổ tích, kịch bản phóng tác từ kinh điển truyện cổ Trung Hoa như Tam Quốc Chí, Vạn Hoa Lầu, Ngũ Hổ Bình Tây… Tuồng tích đã sẵn trong sách nên người xem phần lớn đều biết rành kịch tình và đến rạp chỉ xem kịch tính của các nghệ sĩ và đạo diễn mà thôi. Loại này cũng được xem là tuồng pho. Tuồng pho thì theo sát đạo lý, có thể tóm tắt là:

Phụ tử đắc kỳ hiếu

Quân thần tận kỳ trung

Phu phụ đơn kỳ thuận

Bằng hữu chi kỳ tín

Huynh đệ toàn kỳ cung.[1]

Ngoài ra thì có tuồng hài với cốt truyện tự do hơn, không nhất thiết đề cao đạo lý tam cương ngũ thường như tuồng pho

Vở tuồng tức bài tuồng là một thể văn riêng trong văn học Nước Ta. Lối trình diễn tuồng dùng nhiều thể văn học như Đường thi, phú, tuy nhiên thất lục bát và lục bát ghép với lễ nhạc và 1 số ít điệu múa. [ 2 ] Lời văn thì nhiều khi có vần và có đối .

Khi một vai lên sân khấu thì mở bằng một câu xướng, còn gọi là câu bạch để tự giới thiệu mình. Câu này dùng thể thơ bảy chữ.[7]

Khi kể chuyện thì gọi là câu nói từ bốn đến bảy chữ, có đối, gieo vần cước vận (chữ cuối cùng mỗi câu). Câu kết thì gieo vần trắc.[7]

Khi muốn dứt ý thì hát câu vãn, dùng thể lục bát còn muốn nhấn mạnh ý cho quyết liệt thì hát câu loạn, dùng thể phú hay lục bát.[7]

Khi buồn thì hát câu than, cũng dùng lục bát trong khi vui thì hát câu khách, thường là chữ Nho dùng thể phú.[7]

Thầy tuồng, tức đạo diễn, hay còn gọi là nhưng tuồng là người chọn vở tuồng cùng cách diễn cho kép đóng đúng vai. Thơ tuồng là người thuộc lời để nhắc tuồng khi các diễn viên lên sân khấu. Kép chính thì tên trong nghề gọi là biện tuồng.[1]

Ở miền Trung cho đến thập niên 1950 khi đám hát diễn thì người mướn gánh hát đến diễn, dù là tư nhân hay đền miếu, sẽ có sẵn những thẻ thưởng. Thẻ làm bằng tre gọt dẹp thành ba cỡ : lớn ( dài ba gang tay, rộng bằng bề ngang hai ngón tay ) giá trị một quan, nhỡ ( dài hai gang, rộng một ngón rưỡi ) giá trị một tiền, và nhỏ ( dài gang rưỡi, rộng bề ngang một ngón ) giá trị 30 đồng, tức nửa tiền. [ 3 ]Khi đến những màn diễn khéo, giọng hát hay thì chủ nhà ném thẻ lên tấm chiếu trước sân khấu, tiếng thẻ tre nghe lách cách vui tai. Gánh hát sau đó gom thẻ, tính ra giá trị tiền để lãnh tiền thưởng. [ 3 ]

Sơn Hậu

Kim Lân thượng thànhVới những trích đoạn hay như Ôn Đình chém Tá., Kim Lân thượng thành, Kim Lân qua đèo, Phàn Định Công đề cờ

Triệu Đình Long cứu Chúa
Tam nữ đồ vương (thế kỷ XVII)

Với những trích đoạn hay như Lão Tạ lăn lửa, Phương Cơ giả dại qua ải ,

Trảm Trịnh Ân (Bây giờ thường gọi là Đào Tam Xuân)

Với những trích đoạn hay Đào Tam Xuân đề cờ, Cao Hoài Đức rọi đèn ,
Với trích đoạn Hồ ly đoạt hồn, thường bị nhiều đoàn hát tránh diễn vì sợ ma quỷ

Phụng Nghi Đình
Hoàng Phi Hổ quá giới bài quan (Đào Tấn)

Với những lớp Phi Hổ lăn trướng, Phi Hổ nằm miếu .

Đào Phi Phụng

Hồ nguyệt cô hóa cáoVới những trích đoạn Châu Xương cấy râu

Ngũ Hổ Bình Tây (tác giả Quỳnh Phủ Nguyễn Diêu)

Lan Anh lạc đẻVới trích đoạn Địch Thanh ly Thợn

Lý Thiên Luông
Ngũ Vân Thiệu

Với trích đoạn Châu Xáng qua sông, …

Lý Phụng Đình
Hồ Nguyệt Cô hóa cáo
Hộ sanh đàn (Tác giả Đào Tấn)

Với lớp Tiết Cương chống búa, Lan Anh lạc đẻ ,

Nghêu sò ốc hến (Tuồng hài dân gian)
Xuân Đào cắt thịt
Trương Đồ Nhục (Tuồng hài, do Nguyễn Hiển Dĩnh viết lại)
Trưng nữ vương (tác giả Tống Phước Phổ)
Mộc Quế Anh dâng cây

Nghệ thuật sân khấu truyền thống Tuồng có 07 đơn vị phân bố ở cả ba miền Bắc, Trung, Nam, trong đó có 04 nhà hát, 01 Đoàn nghệ thuật và 02 đoàn nghệ thuật trực thuộc nhà hát gồm:

Xem thêm: Lời nhạc hỏi vợ ngoại thành | https://nhacchuong.net