Hào hùng “Công đoàn ca”

Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân: Tôi còn nhớ năm 1999, nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày thành lập Công đoàn Việt Nam (28/7/1929-28/7/1999), Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã phát động cuộc vận động sáng tác ca khúc về Công đoàn, công nhân lao động với mục đích ca ngợi những truyền thống tốt đẹp của Công đoàn và sự lao động hăng say, phấn đấu không ngừng nghỉ của công nhân lao động. Lúc đó, Hội nhạc sĩ Việt Nam cùng các cơ quan Đài tiếng nói Việt Nam, Học viện Âm nhạc, Hội Âm nhạc Hà Nội cũng đã hưởng ứng tham gia.

Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân

Nói về đề tài công nhân lao động hay Công đoàn thì những nhạc sĩ thường nghĩ ngay đến ngành nghề công nhân kiến thiết xây dựng, điện, mỏ than … Trước đó, có rất nhiều bài hát nổi tiếng về công nhân như bài “ Công nhân Nước Ta ” của nhạc sĩ Văn Cao gần như đã trở thành bài hát truyền thống lịch sử của giai cấp công nhân.

Hay bài “Những ánh sao đêm” (Phan Huỳnh Điểu), “Em là thợ quét vôi” (Đỗ Nhuận), “Trên công trường rộn tiếng ca” (Ngô Quốc Tính), “Tự hào giai cấp công nhân Việt Nam” (Phạm Hoàng Long) là những ca khúc giàu truyền cảm, tôn vinh hình ảnh người công nhân lao động trong công cuộc xây dựng đất nước giàu đẹp.

Năm đó, nhân lúc phát động sáng tác ca khúc, tôi điểm qua những đề tài, những ca khúc đã có và tôi nhận thấy thiếu một bài hát mang tính hội đồng, tập thể. Bản chất của Liên đoàn Lao động hay Công đoàn là liên minh của giới lao động, công nhân, tri thức, nông dân, một tập thể rất lớn. Chúng tôi tham vọng có một bài hát để hoàn toàn có thể cùng nhau hát chung, vỗ tay, phổ cập đến phần đông người lao động, nôm na giống như ca khúc “ Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng ” của nhạc sĩ Phạm Tuyên. Tôi tìm tòi theo hướng đó chứ không phải về ngành nghề đơn cử hay của từng giai cấp như ca tụng người nông dân, công nhân, tri thức trong lao động đời sống. Tôi phát sinh ra sáng tạo độc đáo một bài hát có hình thức ngắn gọn, dễ hát, mang tính đại chúng. Tránh những quãng âm nhạc khó, mà âm nhạc phải mang tính đại trà phổ thông, dễ nghe, dễ thuộc. Hình tượng trong ca từ phải tích hợp được những tiêu chuẩn, tư tưởng của Tổng Liên đoàn Lao động Nước Ta là kết đoàn dưới ngọn cờ của Đảng, phấn đấu thiết kế xây dựng quốc gia giàu mạnh, xã hội dân chủ công minh văn minh. PV : Ông hoàn toàn có thể san sẻ cho fan hâm mộ biết rõ hơn vì đâu ngay từ vào bài đã có những nét nhạc dạo thúc giục, dõng dạc ?

Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân: Lúc đầu, khi tôi đưa ra những ca từ đó thì đồng nghiệp góp ý là nghe nó khô cứng quá, mang tính khẩu hiệu, áp phích như tranh cổ động. Lúc đó trong thâm tâm tôi nghĩ âm nhạc cần mang tính truyền cảm. Âm nhạc cần có nghĩa vụ truyền tải những tư tưởng, tín hiệu lớn chứ không phải là những tâm tình cá nhân. Thế nên tôi mạnh dạn xây dựng bài hát mang âm hưởng như thế.

Xuất phát của bài hát là từ một nét nhạc, sau đó nó trở thành nét nhạc dạo cho bài hát. Nét nhạc đó rất dõng dạc, có tính hiệu triệu như là tiếng kèn giục giã. Điểm khởi đầu của bài hát cho nên vì thế hơi khác với những bài hát khác. Nhiều bài hát nhạc sĩ sáng tác ca từ trước sau đó mới ghép nhạc. Cũng có bài hát nhạc sĩ sáng tác nhạc trước sau đó mới chọn ca từ. Còn riêng bài hát này thì xuất phát của nó từ nét nhạc dạo như một tiếng kèn thúc giục. Câu nhạc dạo này nó sống sót như một phần quan trọng trong tổng thể những bản diễn sau này. PV : Lời bài hát thì sao, thưa ông ?

Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân: Về lời bài hát, đó là hình tượng đất nước đang đi lên, đổi mới, như bình minh của đất nước, bình minh của thế kỷ, bình minh của nhân loại. Khẩu hiệu đầu tiên là kết đoàn, toàn dân cùng nhân dân lao động. Cả dân tộc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ công bằng văn minh. Thành phần có công, nông, binh cùng với trí thức, những con người trung kiên với trái tim thắm đỏ cùng hát vang bài ca Công đoàn.

Đoạn 1 mang tiềm năng lý tưởng của công đoàn, đoạn 2 thì chuyển sang tươi đẹp hơn, giọng trưởng mới, là hướng tới tương lai, phấn đấu đồng lòng vững bước đi lên vì Xã hội chủ nghĩa trong thời đại mới dưới ngọn cờ của Đảng. Một cái khó khi sáng tác bài hát này là tôi muốn đưa vào ca từ chữ “ Tổng Liên đoàn Lao động Nước Ta ”, và được xử lý bằng cách đưa cả cụm từ này vào đoạn kết. Chính vì thế, tôi đắn đo về đặt tên cho bài hát, tiêu đề sẽ là như thế nào. Sau đó tôi quyết định hành động giữ lại tiêu đề một cụm từ thân thiện với người lao động đó là Công đoàn. “ Công đoàn ” đã thành từ có ý nghĩa lịch sử dân tộc, truyền thống lịch sử, nên tôi quyết định hành động đặt tên là “ Công đoàn ca ” bởi nó có tính quần chúng thân mật. PV : Thưa ông, quy trình bài hát được phổ cập thoáng rộng như thế nào ?

Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân: Lần đầu tiên bài hát được thu thanh bởi các nghệ sĩ của Đoàn ca nhạc Đài Tiếng nói Việt Nam. Sau khi thu thanh thì trong các chương trình ca nhạc Đài Tiếng nói Việt Nam là nơi đầu tiên phát hành bài này trong toàn quốc. Qua sóng của Đài Tiếng nói Việt Nam, bài hát được phổ biến rất rộng rãi. Tôi đi nhiều nơi thì thấy mọi người đều nghe bài hát qua Đài Tiếng nói Việt Nam.

Sau đó thì bài hát được Ban Tuyên giáo Tổng Liên đoàn Lao động Nước Ta chọn là một trong những bài hát của Công đoàn Nước Ta và thông dụng bài hát trong dịp Kỷ niệm 70 năm Ngày thành lập Công đoàn Nước Ta. Từ đó đến nay, tôi theo dõi thì thấy Công đoàn những ngành, đơn vị chức năng cũng rất liên tục sử dụng bài hát này trong những sự kiện của họ. PV : Ông có nhận xét gì về những hoạt động giải trí nghệ thuật và thẩm mỹ trong công nhân lao động lúc bấy giờ ? Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân : Thật ra, nhắc đến công nhân lao động và nhất là khi sáng tác bài hát này, tôi nhớ tới người thân trong gia đình trong mái ấm gia đình. Ông bà nội tôi ngay từ khi còn trẻ khoẻ đã rời quê nhà Thành Phố Hải Dương ra TP. Hải Phòng làm công nhân lao động. Bà nội tôi làm trong nhà máy sản xuất dệt, còn ông nội tôi xung phong vào đội kèn đồng. Vì vậy, tôi có cảm xúc những người công nhân lao động với tôi rất thân mật, quen thuộc. Tôi với tư cách là một người làm nghệ thuật và thẩm mỹ, được đi chấm thi tại những hội diễn của những Công đoàn ngành như Tổng Công ty Bưu Điện, Than Quảng Ninh, Điện lực, Hàng không … nhận thấy đội ngũ người lao động lúc bấy giờ rất tươi tắn, năng động, nhiệt huyết và phát minh sáng tạo.

Các hoạt động nghệ thuật trong giới công nhân lao động nói chung cũng như trong tổ chức Công đoàn đã có sự tiến bộ vượt bậc về chất lượng chuyên môn, nghệ thuật và tính chuyên nghiệp cao. Mỗi tác phẩm, mỗi chương trình, vở diễn là một bản hùng ca với cách tiếp cận và phương pháp diễn đạt nghệ thuật khác nhau có sự đầu tư về không gian sân khấu, cảnh trí, đạo cụ,… thể hiện rõ sự tìm tòi, sáng tạo của các đơn vị tham gia.

Trong thời đại ngày này, tôi cho rằng muốn thành công xuất sắc thì người lao động làm gì cũng phải có nghĩa vụ và trách nhiệm và nhiệt huyết, nhất là sự phát minh sáng tạo. Lực lượng công nhân lao động với sức trẻ, sức khoẻ hãy lao động hết mình, hãy làm những gì tốt nhất cho quốc gia, cho dân tộc bản địa, góp phần vào khát vọng của một dân tộc bản địa đang vươn lên can đảm và mạnh mẽ mỗi ngày. Cảm ơn ông. Xin chúc ông sức khoẻ, thành công xuất sắc !

Phương Bùi (thực hiện)

Source: https://nhacchuong.net
Category: Bảng xếp hạng nhạc chuông